Φαράγγια που διατρέχονται από ρυάκια, χειμάρρους και ποτάμια, «ιχνηλατούν» την ιστορία, ενώ μοιάζουν αδιάβατα κι απρόσιτα, δίνοντας μια αίσθηση μαγείας στην Αργιθέα Καρδίτσας.
Αν κάνει, όμως, κάποιος το ταξίδι προς την Αργιθέα, τότε όλες οι αγριάδες παραμερίζονται, φωτίζονται από λαμπρό φως και ευωδιάζουν από ανθούς κυδωνιάς, ροδιάς και από αρμπαρόριζα, που θάλλουν σε όλες τις αυλές, μπροστά από τα χαμηλοτάβανα σπίτια.
Έτσι περιγράφει την περιοχή ο συγγραφέας και φωτογράφος, Άγγελος Σινάνης, σε μια έκδοση- αφιέρωμα στην Αργιθέα, που επεκτείνεται στο βορειοδυτικό τομέα των Αγράφων, σ' έναν χώρο που πάντα αποτελούσε την καρδιά της Ελλάδας.
Ι. Μ. Μεταμόρφωσης Βραγκιανών
Το φρουριακό συγκρότημα της μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος είναι ένα σπουδαίο θρησκευτικό μνημείο, που στολίζει τον Δήμο Αχελώου και όλη την περιοχή. Το ιστορικό μοναστήρι βρίσκεται τρία χλμ. νότια από τα Βραγγιανά και το υπηρετούν τρεις μοναχοί, που διακονούν με αγάπη ολόκληρη την Αργιθέα. Είναι χτισμένο σ' ένα θαυμάσιο, ευρύχωρο κατάφυτο πλάτωμα της δυτικής πλευράς του όρους Μυρμιτζάλα (1542 μ. υψ.). Για αιώνες στέκει σαν περιτειχισμένο κάστρο στη βραχώδη έξαρση, εποπτεύοντας μεγάλο τμήμα της περιοχής, τον ποταμό Αχελώο, τη διάβαση προς Νεοχώρια - Κέδρα και το θεόρατο τείχος που σχηματίζει ο Κόκκινος Στανός με τις κορφές Γαλάτσι (1894 μ. υψ.), Μαντριά (1784 μ. υψ.) και Πύργος (1642 μ. υψ.).
Στον εξωτερικό χώρο κυριαρχούν οι τσιμεντένιοι αναβαθμοί, χρήσιμοι στη διάρκεια θρησκευτικών εκδηλώσεων και ο ψηλός περίβολος, με την κεντρική είσοδο της μονής, που οδηγεί στο εσωτερικό της. Εντύπωση προκαλεί η πλακοστρωμένη αυλή, η καθαρότητα του χώρου και τα πολλά περιποιημένα άνθη. Αριστερά βρίσκεται το αρχονταρίκι και μακρύτερα, τα κελιά, τα άλλα βοηθητικά κτήρια, η βιβλιοθήκη και το ηγουμενείο. Σχεδόν στο κέντρο του χώρου δεσπόζει ο μικρός τρίκογχος ναός με χορούς και είσοδο από δυτικά. Ο νάρθηκας είναι μεταγενέστερη κατασκευή με είσοδο ομοίως από δυτικά. Η θολωτή στέγη του καταστράφηκε παλιότερα και σήμερα είναι ξυλόστεγος. Το καθολικό διατηρείται σε πολύ κατάσταση μετά τη μελέτη και τις εργασίες αποκατάστασής του, οι οποίες έγιναν το 2007 - 2008.
Το γεφύρι Αυλακίου ή Καταφυλλίου
Σπουδαία και εντυπωσιακή γέφυρα των αρχών του 20ου αι, στη θέση «Τριχιές» Καταφυλλίου του Δήμου Αχελώου. Διαθέτει τέσσερα ανισομερώς τοποθετημένα δευτερεύοντα, πλήρως ημικυκλικά τόξα και ένα κύριο 24 μ., με μήκος βάσης 54,5 μ. και ύψος από την κοίτη 13 μ.. Γεφυρώνει τον Αχελώο στα διοικητικά όρια των Νομών Καρδίτσας, Ευρυτανίας, Αιτωλοακαρνανίας και Άρτας. Αποτελεί ένα από τελευταία δείγματα της άφθαστης τέχνης των λαϊκών μαστόρων της εποχής, που στην αρχή του περασμένου αιώνα 1908 - 1910 (κατ' άλλους 1907 - 1911), συνδυάστηκε με την υψηλή επιστημονική κατάρτιση των μηχανικών.
Η χρησιμότητά του ευνόητη, αφού στην ευρύτερη περιοχή κατέληγαν «οι δρόμοι των χειμαδιών», και από εκεί πέρναγαν τα κοπάδια από και προς τα χειμαδιά. Στις αρχές του 1900, ο πολιτικός Νικόλαος Στράτος ήταν αυτός που ενήργησε για την κατασκευή της, όπως και για της Τέμπλας. Έγιναν με σχέδια μηχανικών και ανάδοχος και των δύο ήταν ο Κωνσταντίνος Ν. Παρίσης. Το 1986 χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 890/ Β' / 19.12.1986) και το 1992 εγκρίθηκε μελέτη μερικής επισκευής του. Εύκολη είναι η πρόσβαση από το Αργύρι του Δήμου Αχελώου.
Ι. Μ. Σπηλιάς
Είναι χτισμένη στα 780μ. υψ., σε θεαματικό φυσικό πλάτωμα της απότομης βραχώδους πλαγιάς κάτω από την κορφή Ζερβό (1763μ. υψ.). Σχετικά κοντά βρίσκονται τα χωριά Λεοντίτο, Στεφανιάδα και Κουμπουριανά, με πανοραμική θέα του τελευταίου, ενώ χαμηλότερα, μέσα στην απαράμιλλου φυσικού κάλλους χαράδρα, αργοκυλά το Πετριλίωτικο ρέμα. Η αρκετά απόκρημνη, άλλοτε δύσβατη τοποθεσία, εξακολουθεί να σκορπά ρίγη στον προσκυνητή, καθώς πλησιάζει από τη μοναδική είσοδο, στη νότια πλευρά της βουνοπλαγιάς.
Μέσα στο συγκρότημα της μονής, εντυπωσιάζει η απλότητα της πλακόστρωτης αυλής, με τις γλάστρες στη σειρά γεμάτες λουλούδια, εμπρός από τα κελιά, τα άλλα βοηθητικά κτήρια και το ηγουμενείο. Εμπρός, διακρίνεται ο μικρός ναός, το παλιό καθολικό, το πρώτο που αντικρίζετε αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου (17ου αι.) με τοιχογραφίες της ίδιας περιόδου. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι αντιγραφή του παλιού και επιχρυσωμένο.
Αν κάνει, όμως, κάποιος το ταξίδι προς την Αργιθέα, τότε όλες οι αγριάδες παραμερίζονται, φωτίζονται από λαμπρό φως και ευωδιάζουν από ανθούς κυδωνιάς, ροδιάς και από αρμπαρόριζα, που θάλλουν σε όλες τις αυλές, μπροστά από τα χαμηλοτάβανα σπίτια.
Έτσι περιγράφει την περιοχή ο συγγραφέας και φωτογράφος, Άγγελος Σινάνης, σε μια έκδοση- αφιέρωμα στην Αργιθέα, που επεκτείνεται στο βορειοδυτικό τομέα των Αγράφων, σ' έναν χώρο που πάντα αποτελούσε την καρδιά της Ελλάδας.
Ι. Μ. Μεταμόρφωσης Βραγκιανών
Το φρουριακό συγκρότημα της μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος είναι ένα σπουδαίο θρησκευτικό μνημείο, που στολίζει τον Δήμο Αχελώου και όλη την περιοχή. Το ιστορικό μοναστήρι βρίσκεται τρία χλμ. νότια από τα Βραγγιανά και το υπηρετούν τρεις μοναχοί, που διακονούν με αγάπη ολόκληρη την Αργιθέα. Είναι χτισμένο σ' ένα θαυμάσιο, ευρύχωρο κατάφυτο πλάτωμα της δυτικής πλευράς του όρους Μυρμιτζάλα (1542 μ. υψ.). Για αιώνες στέκει σαν περιτειχισμένο κάστρο στη βραχώδη έξαρση, εποπτεύοντας μεγάλο τμήμα της περιοχής, τον ποταμό Αχελώο, τη διάβαση προς Νεοχώρια - Κέδρα και το θεόρατο τείχος που σχηματίζει ο Κόκκινος Στανός με τις κορφές Γαλάτσι (1894 μ. υψ.), Μαντριά (1784 μ. υψ.) και Πύργος (1642 μ. υψ.).
Στον εξωτερικό χώρο κυριαρχούν οι τσιμεντένιοι αναβαθμοί, χρήσιμοι στη διάρκεια θρησκευτικών εκδηλώσεων και ο ψηλός περίβολος, με την κεντρική είσοδο της μονής, που οδηγεί στο εσωτερικό της. Εντύπωση προκαλεί η πλακοστρωμένη αυλή, η καθαρότητα του χώρου και τα πολλά περιποιημένα άνθη. Αριστερά βρίσκεται το αρχονταρίκι και μακρύτερα, τα κελιά, τα άλλα βοηθητικά κτήρια, η βιβλιοθήκη και το ηγουμενείο. Σχεδόν στο κέντρο του χώρου δεσπόζει ο μικρός τρίκογχος ναός με χορούς και είσοδο από δυτικά. Ο νάρθηκας είναι μεταγενέστερη κατασκευή με είσοδο ομοίως από δυτικά. Η θολωτή στέγη του καταστράφηκε παλιότερα και σήμερα είναι ξυλόστεγος. Το καθολικό διατηρείται σε πολύ κατάσταση μετά τη μελέτη και τις εργασίες αποκατάστασής του, οι οποίες έγιναν το 2007 - 2008.
Το γεφύρι Αυλακίου ή Καταφυλλίου
Σπουδαία και εντυπωσιακή γέφυρα των αρχών του 20ου αι, στη θέση «Τριχιές» Καταφυλλίου του Δήμου Αχελώου. Διαθέτει τέσσερα ανισομερώς τοποθετημένα δευτερεύοντα, πλήρως ημικυκλικά τόξα και ένα κύριο 24 μ., με μήκος βάσης 54,5 μ. και ύψος από την κοίτη 13 μ.. Γεφυρώνει τον Αχελώο στα διοικητικά όρια των Νομών Καρδίτσας, Ευρυτανίας, Αιτωλοακαρνανίας και Άρτας. Αποτελεί ένα από τελευταία δείγματα της άφθαστης τέχνης των λαϊκών μαστόρων της εποχής, που στην αρχή του περασμένου αιώνα 1908 - 1910 (κατ' άλλους 1907 - 1911), συνδυάστηκε με την υψηλή επιστημονική κατάρτιση των μηχανικών.
Η χρησιμότητά του ευνόητη, αφού στην ευρύτερη περιοχή κατέληγαν «οι δρόμοι των χειμαδιών», και από εκεί πέρναγαν τα κοπάδια από και προς τα χειμαδιά. Στις αρχές του 1900, ο πολιτικός Νικόλαος Στράτος ήταν αυτός που ενήργησε για την κατασκευή της, όπως και για της Τέμπλας. Έγιναν με σχέδια μηχανικών και ανάδοχος και των δύο ήταν ο Κωνσταντίνος Ν. Παρίσης. Το 1986 χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 890/ Β' / 19.12.1986) και το 1992 εγκρίθηκε μελέτη μερικής επισκευής του. Εύκολη είναι η πρόσβαση από το Αργύρι του Δήμου Αχελώου.
Ι. Μ. Σπηλιάς
Είναι χτισμένη στα 780μ. υψ., σε θεαματικό φυσικό πλάτωμα της απότομης βραχώδους πλαγιάς κάτω από την κορφή Ζερβό (1763μ. υψ.). Σχετικά κοντά βρίσκονται τα χωριά Λεοντίτο, Στεφανιάδα και Κουμπουριανά, με πανοραμική θέα του τελευταίου, ενώ χαμηλότερα, μέσα στην απαράμιλλου φυσικού κάλλους χαράδρα, αργοκυλά το Πετριλίωτικο ρέμα. Η αρκετά απόκρημνη, άλλοτε δύσβατη τοποθεσία, εξακολουθεί να σκορπά ρίγη στον προσκυνητή, καθώς πλησιάζει από τη μοναδική είσοδο, στη νότια πλευρά της βουνοπλαγιάς.
Μέσα στο συγκρότημα της μονής, εντυπωσιάζει η απλότητα της πλακόστρωτης αυλής, με τις γλάστρες στη σειρά γεμάτες λουλούδια, εμπρός από τα κελιά, τα άλλα βοηθητικά κτήρια και το ηγουμενείο. Εμπρός, διακρίνεται ο μικρός ναός, το παλιό καθολικό, το πρώτο που αντικρίζετε αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου (17ου αι.) με τοιχογραφίες της ίδιας περιόδου. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι αντιγραφή του παλιού και επιχρυσωμένο.
Ο νερόμυλος και η ντριστέλα στο Αργύρι
Από τους δεκάδες νερόμυλους που είχε στο παρελθόν η περιοχή Αργιθέας, περισσότερους από έναν σε κάθε χωριό, οι πιο πολλοί έχουν εγκαταλειφθεί. Το ίδιο φαινόμενο κυριαρχεί σε πολλά χωριά της Ελλάδας, ενώ οι κατά τόπους διοικήσεις, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δηλώνουν στην πράξη την αδυναμία τους να συντηρήσουν ή να αποκαταστήσουν αυτά τα πολύτιμα πετρόχτιστα οικοδομήματα, τεκμήρια της προβιομηχανικής εποχής.
Φωτεινή εξαίρεση αποτελεί ο Δήμος Αχελώου, ο οποίος ανακαίνισε έναν από τους δύο νερόμυλους, που είχε άλλοτε το Αργύρι, περιλαμβάνοντας στο έργο της αποκατάστασης και την παρακείμενη ντριστέλα- ιδιαίτερα χρήσιμη στα νοικοκυριά, αφού δεν υπήρχε άλλος τρόπος να πλένονται τα βαριά μάλλινα κλινοσκεπάσματα (βελέντζες, κουβέρτες, κουρελούδες κ.ά.).
Στο πρόσφατο παρελθόν, ο μύλος, που με τη δύναμη της πτώσης του νερού δημιουργούσε κίνηση και άλεθε τα γεννήματα της γης, ήταν πολύ χρήσιμος στη λειτουργία της κοινότητας, καλύπτοντας τις ανάγκες των οικογενειών σε αλεύρι, πλιγούρι και δεκάδες άλλα παράγωγα, όπως οι ζωοτροφές, απαραίτητες τότε για την ανεπτυγμένη κτηνοτροφία και τα οικόσιτα ζώα τους.
Ο νερόμυλος και η ντριστέλα βρίσκονται στον βουνό Φούρνος, στη θέση Κλειδέρες, στην κατάληξη ενός κατηφορικού μονοπατιού. Συνεχίζει να εξυπηρετεί τους ντόπιους στο άλεσμα καλαμποκιού, βρίζας, σταριού κ.ά.. Σύμφωνα με μαρτυρία του Σωτήρη Παναγιώτου, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1940 άλεθαν και αλάτι, ώστε να γίνει ψιλότερο για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική.
Πέντε λεπτά πεζοπορία από τον μύλο είναι το φαράγγι «στο Φούρνο», όπου υπάρχουν οι εγκαταστάσεις ενός Μικρού Υδροηλεκτρικού Έργου (Μ.Υ.Κ.). Το κατάφυτο περιβάλλον και η δυναμική παρουσία του νερού ενθουσιάζει τον επισκέπτη, ενώ οι κάθετες ορθοπλαγιές του Φούρνου και πιο μέσα στο φαράγγι της Πάργας, με τα πολύμορφα βράχια τους, ενδέχεται να βρουν και άλλες χρήσεις στο μέλλον, ως ανεξερεύνητα αναρριχητικά πεδία.
Από τους δεκάδες νερόμυλους που είχε στο παρελθόν η περιοχή Αργιθέας, περισσότερους από έναν σε κάθε χωριό, οι πιο πολλοί έχουν εγκαταλειφθεί. Το ίδιο φαινόμενο κυριαρχεί σε πολλά χωριά της Ελλάδας, ενώ οι κατά τόπους διοικήσεις, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δηλώνουν στην πράξη την αδυναμία τους να συντηρήσουν ή να αποκαταστήσουν αυτά τα πολύτιμα πετρόχτιστα οικοδομήματα, τεκμήρια της προβιομηχανικής εποχής.
Φωτεινή εξαίρεση αποτελεί ο Δήμος Αχελώου, ο οποίος ανακαίνισε έναν από τους δύο νερόμυλους, που είχε άλλοτε το Αργύρι, περιλαμβάνοντας στο έργο της αποκατάστασης και την παρακείμενη ντριστέλα- ιδιαίτερα χρήσιμη στα νοικοκυριά, αφού δεν υπήρχε άλλος τρόπος να πλένονται τα βαριά μάλλινα κλινοσκεπάσματα (βελέντζες, κουβέρτες, κουρελούδες κ.ά.).
Στο πρόσφατο παρελθόν, ο μύλος, που με τη δύναμη της πτώσης του νερού δημιουργούσε κίνηση και άλεθε τα γεννήματα της γης, ήταν πολύ χρήσιμος στη λειτουργία της κοινότητας, καλύπτοντας τις ανάγκες των οικογενειών σε αλεύρι, πλιγούρι και δεκάδες άλλα παράγωγα, όπως οι ζωοτροφές, απαραίτητες τότε για την ανεπτυγμένη κτηνοτροφία και τα οικόσιτα ζώα τους.
Ο νερόμυλος και η ντριστέλα βρίσκονται στον βουνό Φούρνος, στη θέση Κλειδέρες, στην κατάληξη ενός κατηφορικού μονοπατιού. Συνεχίζει να εξυπηρετεί τους ντόπιους στο άλεσμα καλαμποκιού, βρίζας, σταριού κ.ά.. Σύμφωνα με μαρτυρία του Σωτήρη Παναγιώτου, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1940 άλεθαν και αλάτι, ώστε να γίνει ψιλότερο για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική.
Πέντε λεπτά πεζοπορία από τον μύλο είναι το φαράγγι «στο Φούρνο», όπου υπάρχουν οι εγκαταστάσεις ενός Μικρού Υδροηλεκτρικού Έργου (Μ.Υ.Κ.). Το κατάφυτο περιβάλλον και η δυναμική παρουσία του νερού ενθουσιάζει τον επισκέπτη, ενώ οι κάθετες ορθοπλαγιές του Φούρνου και πιο μέσα στο φαράγγι της Πάργας, με τα πολύμορφα βράχια τους, ενδέχεται να βρουν και άλλες χρήσεις στο μέλλον, ως ανεξερεύνητα αναρριχητικά πεδία.
www.zougla.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου